⚖️ مبنای قانونی تسویه حساب و سنوات

طبق ماده 24 قانون کار، در صورت خاتمه قرارداد کار، کارفرما موظف است به نسبت هر سال سابقه کار، مبلغی معادل یک ماه آخرین حقوق به عنوان مزایای پایان کار یا سنوات خدمت به کارگر پرداخت کند. این ماده مبنای اصلی محاسبه سنوات است.

همچنین در ماده 21 قانون کار شرایط خاتمه قرارداد و تعهدات طرفین بیان شده است. بر اساس این ماده، انحلال قرارداد می‌تواند به دلایل مختلفی مانند استعفا، بازنشستگی، فوت کارگر یا پایان مدت قرارداد رخ دهد و در هر حالت تکلیف کارفرما به پرداخت سنوات پابرجاست.

به موجب ماده 165 قانون کار، حتی در صورت اخراج غیرقانونی کارگر، وی می‌تواند علاوه بر بازگشت به کار، مزایای پایان کار و حقوق معوقه را نیز مطالبه کند.

📝 مراحل عملی تسویه حساب و پرداخت سنوات

۱. محاسبه مزایای پایان کار

کارفرما موظف است در پایان همکاری، مزایای پایان کار را بر اساس آخرین حقوق ثابت یا مزد مبنا محاسبه کند. در صورتی که کارگر کمتر از یک سال کار کرده باشد، سنوات به نسبت مدت کارکرد محاسبه و پرداخت می‌شود.

این مزایا شامل سنوات خدمت، مانده مرخصی استفاده نشده، حقوق معوقه، عیدی و پاداش (در صورت فرا رسیدن زمان پرداخت) است. توجه داشته باشید که سنوات باید بر اساس مزد ثابت + مزایای مستمر پرداختی باشد.

مثال: اگر کارگری ۵ سال سابقه و آخرین حقوق ثابت او ۱۰ میلیون ریال باشد، سنوات او برابر است با ۵ × ۱۰ میلیون = ۵۰ میلیون ریال.

۲. تنظیم فرم تسویه حساب

کارفرما معمولاً فرمی تحت عنوان «فرم تسویه حساب» تهیه می‌کند که در آن اقلام پرداختی به کارگر درج می‌شود. کارگر باید قبل از امضا، از درستی مبالغ مطمئن شود.

امضای فرم تسویه حساب به معنای اسقاط حق کارگر نیست و در صورت عدم پرداخت کامل مزایا، کارگر می‌تواند از طریق اداره کار شکایت کند. این موضوع در رویه‌های قضایی نیز تأیید شده است.

پیشنهاد می‌شود قبل از امضا، یک نسخه از فرم تسویه را نزد خود نگه دارید یا تصویر بگیرید تا در صورت بروز اختلاف بتوانید از آن استفاده کنید.

۳. پرداخت و دریافت مزایا

پس از محاسبه و تأیید مبالغ، کارفرما باید مزایای پایان کار را به حساب کارگر واریز یا نقداً پرداخت کند. دریافت فیش یا رسید پرداخت برای جلوگیری از مشکلات آینده ضروری است.

در صورت امتناع کارفرما از پرداخت، کارگر می‌تواند به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه و دادخواست مطالبه سنوات ارائه کند. اداره کار در قالب هیأت تشخیص و حل اختلاف موضوع را بررسی خواهد کرد.

این فرآیند معمولاً ظرف چند هفته تا چند ماه بسته به حجم پرونده‌ها زمان می‌برد و تا صدور رأی نهایی باید پیگیری مداوم انجام شود.

⚠️ نکات مهم و هشدارها

بسیاری از کارگران به دلیل ناآگاهی از نحوه محاسبه سنوات یا تسویه حساب، مبالغ کمتری دریافت می‌کنند. بنابراین ضروری است از قبل با قوانین آشنا شوید یا از یک مشاور حقوقی کمک بگیرید.

در صورتی که کارفرما پرداخت را به تأخیر بیندازد، کارگر حق دارد خسارت تأخیر تأدیه را طبق رأی مراجع قانونی مطالبه کند. این موضوع در آرای هیأت‌های حل اختلاف نیز سابقه دارد.

اگر کارفرما از پرداخت حق بیمه یا مزایای مستمر خودداری کرده باشد، این موضوع باید جداگانه از طریق سازمان تأمین اجتماعی پیگیری شود.

🔎 جمع‌بندی و توصیه‌های عملی

تسویه حساب و پرداخت سنوات بر اساس قانون کار حق مسلم هر کارگر است و کارفرما مکلف است به محض پایان همکاری این حقوق را پرداخت کند. آگاهی از مواد قانونی به شما کمک می‌کند تا در برابر تضییع حقوق خود ایستادگی کنید.

همیشه پیش از امضای هر سند یا فرم، مبالغ را کنترل کرده و نسخه‌ای نزد خود نگه دارید. در صورت بروز اختلاف از طریق اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی اقدام کنید.

در نهایت به خاطر داشته باشید که با مستندسازی دقیق و اقدام به موقع، می‌توانید حقوق قانونی خود را در پایان کار دریافت کنید.