فهرست مطالب:
تعریف حضانت و مفهوم آن در قانون مدنی
حضانت در اصطلاح حقوقی به معنای نگهداری، تربیت، مراقبت و سرپرستی کودک است. طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، حضانت هم حق و هم تکلیف والدین نسبت به فرزندانشان است. این تکلیف در دوران زندگی مشترک و پس از طلاق ادامه دارد و قانون‌گذار تلاش کرده است که مصالح کودک در اولویت قرار گیرد.
سن حضانت فرزندان دختر و پسر
بر اساس ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی و اصلاحات آن، حضانت کودک تا ۷ سالگی (برای دختر و پسر) با مادر است، مگر اینکه دادگاه به دلایل قانونی حکم خلاف صادر کند. پس از ۷ سالگی، حضانت با پدر است، اما در موارد خاص و در صورت عدم صلاحیت، دادگاه می‌تواند تصمیم دیگری بگیرد. در مورد فرزند دختر، حضانت تا ۹ سالگی و برای پسر تا ۱۵ سالگی ادامه دارد که پس از آن کودک به سن بلوغ رسیده و انتخاب با اوست.
حق ملاقات والد غیرحضانت‌دهنده
ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی بیان می‌دارد:
این ملاقات معمولاً یک یا دو روز در هفته توسط دادگاه تعیین می‌شود. در صورت ممانعت یکی از والدین، والد دیگر می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و دستور الزام به اجرای حق ملاقات را بگیرد.«در صورتی که به علتی، والدین در یک منزل زندگی نکنند، هر یک از والدین که فرزند تحت حضانت او نیست، حق ملاقات با او را دارد.»
تغییر حضانت به دلیل عدم صلاحیت
در صورتی که والد حضانت‌دهنده از نظر قانونی، اخلاقی یا جسمی صلاحیت نگهداری از فرزند را نداشته باشد (مانند اعتیاد، فساد اخلاقی، بیماری روانی یا سوء‌رفتار با کودک)، والد دیگر می‌تواند تقاضای سلب حضانت و انتقال آن را بدهد. ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی چنین حالاتی را پیش‌بینی کرده و اجازه ورود دادگاه به موضوع داده است.
بررسی رویه قضایی در پرونده‌های حضانت
در رویه قضایی ایران، معمولاً دادگاه‌ها تمایل دارند حضانت فرزند خردسال (زیر ۷ سال) را به مادر بسپارند، مگر دلایل محکمه‌پسندی بر عدم صلاحیت او وجود داشته باشد. همچنین، در برخی پرونده‌ها دیده شده که باوجود اینکه کودک به سن قانونی حضانت پدر رسیده، دادگاه به دلیل عدم صلاحیت پدر، حضانت را همچنان به مادر واگذار کرده است. این نشان می‌دهد که مصلحت کودک در تمام موارد مقدم بر قواعد شکلی حضانت است.