✅ مقاله جامع: حقوق و مزایای پایان کار کارگران
💼 به زبان ساده و با استناد به قانون کار ایران
📌 فهرست مطالب
مقدمه
هر کارگری پس از سال‌ها تلاش، حق دارد هنگام قطع همکاری، به‌درستی از حقوق پایان کار یا همان «حق سنوات» خود بهره‌مند شود. با وجود اینکه قانون کار ایران صراحتاً این حقوق را مشخص کرده، اما هنوز بسیاری از کارگران و حتی کارفرمایان، با جزئیات آن آشنا نیستند.
در این مقاله، با زبانی ساده و کاربردی، به بررسی کامل حقوق و مزایای پایان کار کارگران، نحوه محاسبه سنوات، پاداش، عیدی، مرخصی‌های استفاده‌نشده و سایر مزایای مرتبط می‌پردازیم.
۱. سنوات پایان کار چیست و چه کسانی مشمول آن هستند؟
سنوات پایان کار یا «حق‌السعی پایان خدمت»، مبلغی است که کارفرما در زمان پایان قرارداد به کارگر پرداخت می‌کند.
طبق ماده ۲۱ و ۲۴ قانون کار، تمامی کارگران (رسمی، قراردادی، روزمزد) مشمول دریافت سنوات هستند.
موارد پایان قرارداد:
- استعفا یا ترک کار
- اخراج یا اتمام قرارداد موقت
- بازنشستگی یا از کارافتادگی
- فوت کارگر (پرداخت به وراث)
۲. محاسبه سنوات پایان کار چگونه انجام می‌شود؟
ماده ۲۴ قانون کار: در صورت خاتمه قرارداد، کارفرما مکلف است به نسبت هر سال سابقه، معادل یک ماه آخرین حقوق را به‌عنوان مزایای پایان کار پرداخت نماید.
سنوات پایان کار = (حقوق پایه ماهانه × تعداد سال‌های خدمت)
📌 مثال عددی:
اگر حقوق پایه کارگری در زمان پایان کار ۱۰ میلیون تومان باشد و او ۵ سال سابقه کار داشته باشد:
۳. مزایای قابل پرداخت در پایان کار شامل چیست؟
در زمان تسویه‌حساب، کارگر ممکن است مشمول دریافت موارد زیر باشد:
| عنوان | توضیح |
|---|---|
| سنوات پایان خدمت | معادل یک ماه حقوق برای هر سال سابقه |
| مانده مرخصی | پرداخت نقدی بابت مرخصی‌های استفاده‌نشده |
| عیدی و پاداش | بر اساس مدت کارکرد و مقررات عیدی |
| اضافه‌کاری و مزایا | در صورت پرداخت‌نشده بودن در طول خدمت |
| سهم بیمه | کارفرما موظف به پرداخت کامل سهم بیمه تا روز تسویه است |
۴. محاسبه مانده مرخصی در پایان کار
طبق ماده ۶۶ قانون کار: هر کارگر سالانه یک ماه مرخصی با حقوق دارد که ۹ روز آن قابل انتقال به سال بعد است.
📌 مثال: اگر کارگر در طول سال فقط ۱۰ روز مرخصی گرفته باشد، در پایان سال ۲۰ روز مرخصی باقیمانده دارد و باید معادل ۲۰ روز حقوق روزانه به‌صورت نقدی به او پرداخت شود.
۵. نکات مهم برای کارگران و کارفرمایان
🧾 برای کارگران:
- همیشه قرارداد مکتوب داشته باشید
- فیش حقوق و سابقه کار را نگه دارید
- رسید کامل از تسویه‌حساب دریافت کنید
🧾 برای کارفرمایان:
- رعایت ماده ۲۴ قانون کار الزامی است
- در قراردادهای موقت هم باید سنوات پرداخت شود
- تسویه ناقص می‌تواند منجر به شکایت و جریمه شود
📌 جمع‌بندی
حقوق و مزایای پایان کار یکی از مهم‌ترین حقوق قانونی کارگران است که در قانون کار ایران با صراحت بیان شده. آگاهی از این حقوق هم برای کارگر و هم برای کارفرما ضروری است تا از بروز اختلاف و طرح شکایت جلوگیری شود.
در صورت عدم پرداخت سنوات، کارگر می‌تواند با مراجعه به اداره کار و طرح دادخواست، حقوق خود را دریافت کند.
📚 منابع قانونی
- قانون کار جمهوری اسلامی ایران (مصوب ۱۳۶۹)
- آیین‌نامه نحوه پرداخت عیدی و پاداش
- ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم
- آراء وحدت رویه دیوان عدالت اداری درباره سنوات