⚖️ زندان رفتن بابت مهریه (حبس زوج) – راهنمای جامع حقوقی
مهریه یکی از حقوق مالی زن است که در عقد نکاح به وی تعلق می‌گیرد. در مواردی که زوج از پرداخت مهریه خودداری می‌کند، زن می‌تواند از طریق دادگاه خانواده و اجرای ثبت مهریه را مطالبه کند. در این مقاله، به‌طور جامع بررسی می‌کنیم که تحت چه شرایطی امکان حبس زوج بابت مهریه وجود دارد و چه مراحل قانونی باید طی شود.
📑 فهرست مطالب
- مبنای قانونی حبس زوج بابت مهریه
- مراحل مطالبه مهریه و صدور حکم جلب
- نکات مهم و هشدارها
- جمع‌بندی و توصیه‌های عملی
⚖️ مبنای قانونی حبس زوج بابت مهریه
طبق ماده 1082 قانون مدنی، به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. در صورت امتناع زوج از پرداخت، زن می‌تواند دادخواست مطالبه مهریه بدهد.
مطابق ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394، هر کس محکوم به پرداخت مالی به دیگری شود و از اجرای حکم خودداری کند، دادگاه می‌تواند او را تا زمان اجرای حکم یا اثبات اعسار، حبس کند. بنابراین این ماده، مبنای اصلی حبس زوج بابت مهریه است.
همچنین طبق ماده 22 قانون حمایت خانواده، وصول مهریه از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده امکان‌پذیر است و پس از صدور اجرائیه و عدم پرداخت، ضمانت اجرای قانونی از جمله حبس پیش‌بینی شده است.
📝 مراحل مطالبه مهریه و صدور حکم جلب
۱. مطالبه مهریه از طریق دادگاه یا اجرای ثبت
زن می‌تواند مهریه را از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی یا دادگاه خانواده مطالبه کند. در صورتی که مهریه در عقدنامه ثبت شده باشد، با مراجعه به دفترخانه و درخواست صدور اجرائیه، می‌توان اقدامات قانونی را آغاز کرد.
در صورت عدم پرداخت، اجرای ثبت می‌تواند اموال زوج را توقیف کند. در صورتی که مالی یافت نشود، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع می‌شود تا رسیدگی قضایی صورت گیرد.
همچنین امکان توقیف حقوق یا حساب بانکی زوج نیز وجود دارد. این موضوع طبق قانون اجرای احکام مدنی صورت می‌گیرد.
۲. دادخواست اعسار و تقسیط مهریه
زوج در صورت ناتوانی مالی می‌تواند دادخواست اعسار یا تقسیط مهریه را به دادگاه تقدیم کند. در این صورت دادگاه با بررسی مدارک و شهادت شهود در مورد توان مالی زوج تصمیم می‌گیرد.
اگر اعسار پذیرفته شود، مهریه به صورت اقساطی پرداخت خواهد شد و حبس رفع می‌شود. در غیر این صورت، دادگاه می‌تواند حکم جلب صادر کند.
بر اساس ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، بار اثبات اعسار بر عهده محکوم‌علیه است و او باید مدارک کافی ارائه دهد.
۳. صدور حکم جلب و حبس زوج
در صورتی که زوج ظرف مهلت مقرر مهریه را پرداخت نکند و اعسار او پذیرفته نشود، دادگاه می‌تواند حکم جلب و حبس زوج را صادر کند. این حبس تا زمان پرداخت یا اثبات اعسار ادامه دارد.
حبس زوج جنبه کیفری ندارد بلکه یک ضمانت اجرای حقوقی است. هدف قانونگذار از این اقدام، الزام محکوم‌علیه به پرداخت دین است نه مجازات.
در عمل، بسیاری از پرونده‌های مهریه با تقسیط و مصالحه خاتمه می‌یابند و حبس آخرین راه‌حل محسوب می‌شود.
| مرحله | اقدام | مبنای قانونی |
|---|---|---|
| مطالبه مهریه | از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده | ماده 1082 قانون مدنی |
| اعسار و تقسیط | دادخواست اعسار به دادگاه | ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی |
| صدور حکم جلب | حبس زوج در صورت عدم پرداخت و رد اعسار | ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی |
⚠️ نکات مهم و هشدارها
مهریه حق مالی زن است و حبس زوج آخرین ابزار قانونی برای اجبار به پرداخت محسوب می‌شود. قانونگذار در اصلاحات اخیر سعی کرده است با محدود کردن حبس به ۱۱۰ سکه، از زندانی شدن گسترده جلوگیری کند.
زوجین باید بدانند که امکان توافق بر سر پرداخت یا تقسیط مهریه همیشه وجود دارد و بهتر است قبل از رسیدن به مرحله حبس، راه‌های صلح‌آمیز را امتحان کنند.
در صورت ناتوانی واقعی، ارائه مدارک معتبر مالی به دادگاه بسیار مهم است زیرا در غیر این صورت دادگاه فرض را بر توانایی مالی گذاشته و حکم حبس صادر می‌کند.
🔎 جمع‌بندی و توصیه‌های عملی
حبس زوج بابت مهریه بر اساس قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی انجام می‌شود و هدف آن اجبار به پرداخت است. این حبس محدود به سقف ۱۱۰ سکه است مگر اینکه توان مالی زوج در مازاد ثابت شود.
زن می‌تواند مهریه را از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده مطالبه کند و در صورت عدم پرداخت، تقاضای صدور حکم جلب نماید. زوج نیز می‌تواند با ارائه دادخواست اعسار، از حبس جلوگیری کرده و مهریه را قسط‌بندی کند.
در نهایت، اطلاع از حقوق و تکالیف قانونی و مشورت با متخصصان حقوقی می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند و راه‌حل‌های عادلانه‌تری برای طرفین به همراه داشته باشد.