فهرست مطالب
- 📌 تعریف قانونی هک و دسترسی غیرمجاز
- 🕵️♂️ نحوه اثبات هک حساب شخصی
- 📝 نحوه شکایت کیفری هک حساب
- ⚖️ مجازات قانونی هک حساب شخصی
- ⚠️ آیا هک بدون استفاده از اطلاعات هم جرم است؟
- 📣 نکته مهم: مسئولیت کیفری حتی برای آشنایان
- 🛡️ توصیه‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از هک
- ✅ نتیجه‌گیری
در عصر دیجیتال، حریم خصوصی شهروندان بیش از هر زمان دیگری در معرض تهدید قرار دارد. یکی از مهم‌ترین مصادیق نقض این حریم، هک و دسترسی غیرمجاز به حساب‌های شخصی افراد در شبکه‌های اجتماعی، ایمیل، پیام‌رسان‌ها و حساب‌های بانکی است. قانون ایران این موضوع را صراحتاً جرم‌انگاری کرده و برای آن مجازات‌های مشخصی در نظر گرفته است.
📌 تعریف قانونی هک و دسترسی غیرمجاز
مطابق ماده 729 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) - جرائم رایانه‌ای:
هرکس به طور غیرمجاز به سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی نظیر ورود، جستجو، شنود، یا دستیابی به داده‌ها یا اطلاعات مندرج در آن‌ها دست یابد، به مجازات حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵٫۰۰۰٫۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰٫۰۰۰٫۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره: صرف ورود غیرمجاز به حساب، حتی بدون تغییر یا حذف اطلاعات، جرم محسوب می‌شود.
🕵️♂️ نحوه اثبات هک حساب شخصی
اثبات دسترسی غیرمجاز به حساب شخصی نیازمند جمع‌آوری ادله فنی و مستندات دیجیتال است. راهکارهای زیر در این خصوص مهم هستند:
- تهیه مستندات دیجیتال (دلایل فنی):
- پیام‌های مشکوک ورود به حساب (مثلاً ایمیل‌های هشدار از طرف سرویس‌دهنده).
- تغییرات در حساب (تغییر رمز عبور، شماره تلفن، یا ایمیل بازیابی).
- لاگ ورود به حساب‌ها (IPهای مشکوک، ساعات غیرعادی).
- اسکرین‌شات یا پرینت از اتفاقات مشکوک.
- استفاده از نظریه کارشناسی: در صورتی که مستندات فنی کافی باشد، کارشناسان رسمی جرایم رایانه‌ای می‌توانند با بررسی لاگ‌های دیجیتال و سابقه ورود، وقوع هک را تأیید کنند.
- استعلام از سرویس‌دهنده: برای حساب‌هایی مثل Gmail، اینستاگرام یا پیام‌رسان‌های داخلی، از طریق مقام قضایی می‌توان از سرویس‌دهنده اطلاعات ورود را استعلام گرفت.
📝 نحوه شکایت کیفری هک حساب
مرحله 1: ثبت شکایت در دادسرای جرائم رایانه‌ای
- مراجعه به دادسرای جرایم رایانه‌ای (در تهران: مجتمع قضایی ویژه رایانه‌ای در میدان فلسطین).
- تکمیل فرم شکایت به‌همراه مدارک و دلایل فنی.
- ارائه کارت ملی و شماره تماس.
مرحله 2: ارجاع پرونده به پلیس فتا
- پرونده جهت پیگیری فنی و شناسایی هکر، به پلیس فتا ارجاع می‌شود.
- پلیس فتا با تحلیل دیجیتال، IP هکر را شناسایی می‌کند.
مرحله 3: صدور دستور جلب یا احضار متهم
- در صورت شناسایی، متهم احضار یا بازداشت شده و تحت بازجویی قرار می‌گیرد.
⚖️ مجازات قانونی هک حساب شخصی
طبق ماده 729، مجازات دسترسی غیرمجاز شامل موارد زیر است:
- حبس از ۹۱ روز تا ۱ سال
- یا جزای نقدی از ۵ تا ۲۰ میلیون ریال
- یا هر دو در صورت شدت جرم
موارد تشدید مجازات:
مطابق ماده 733 قانون جرائم رایانه‌ای:
اگر هکر با استفاده از اطلاعات به‌دست آمده، جرائم دیگری مانند سرقت اطلاعات، تهدید، یا اخاذی انجام دهد، مجازات وی تشدید می‌شود.
مثال: اگر شخصی پس از هک، اقدام به انتشار تصاویر خصوصی یا تهدید به افشا کند، مشمول مواد تهدید و اخاذی اینترنتی نیز خواهد شد.
⚠️ آیا هک بدون استفاده از اطلاعات هم جرم است؟
بله. طبق تبصره ماده 729، صرف ورود به حساب شخصی بدون اجازه، بدون نیاز به برداشت یا سوء استفاده از اطلاعات، جرم محسوب می‌شود.
📣 نکته مهم: مسئولیت کیفری حتی برای آشنایان
قانون بین "غریبه" یا "آشنا" تفاوتی قائل نیست. اگر حتی یکی از اعضای خانواده، شریک عاطفی یا دوست شما بدون اجازه به حساب‌تان وارد شود، جرم "دسترسی غیرمجاز" واقع شده و قابل تعقیب کیفری است.
🛡️ توصیه‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از هک
- فعال‌سازی تأیید دو مرحله‌ای برای همه حساب‌ها.
- استفاده از رمزهای عبور قدرتمند و غیرقابل حدس.
- عدم استفاده از وای‌فای‌های عمومی بدون VPN.
- عدم کلیک روی لینک‌های مشکوک یا ناشناس.
- بررسی منظم دستگاه‌هایی که به حساب متصل شده‌اند.
✅ نتیجه‌گیری
هک حساب شخصی نه‌تنها تجاوز به حریم خصوصی است، بلکه یک جرم کیفری جدی محسوب می‌شود. قانون ایران برای این رفتار مجازات تعیین کرده و امکان پیگیری حقوقی و کیفری برای قربانیان فراهم است. اگر احساس می‌کنید حساب شما هک شده، سریعاً مدارک فنی را جمع‌آوری و از طریق دادسرای جرائم رایانه‌ای یا پلیس فتا اقدام کنید.