✅ جعل یعنی تغییر غیرقانونی یک نوشته، سند یا مدرک به قصد فریب دادن دیگران؛ چه با دستکاری متن و امضا، چه با ساختن سند کاملاً جعلی.
✅ در جعل مادی، ظاهر سند تغییر می‌کند (مثل تغییر تاریخ یا امضا)، اما در جعل معنوی متن اصلی همان است و فقط حقیقت تحریف می‌شود (مثلاً درج اطلاعات خلاف واقع توسط مأمور رسمی).
✅ سند رسمی توسط مقام دولتی یا مأمور صلاحیت‌دار تنظیم می‌شود (مثل شناسنامه یا سند ملکی)؛ سند عادی بین افراد عادی رد و بدل می‌شود (مثل قرارداد خصوصی). مجازات جعل اسناد رسمی معمولاً سنگین‌تر است.
✅ بسته به نوع سند، حبس از شش ماه تا ده سال و حتی محرومیت‌های اجتماعی در نظر گرفته شده است. برای اسناد رسمی مجازات شدیدتر است.
✅ حتی اگر فرد سند جعلی را خودش جعل نکرده باشد، صرف استفاده آگاهانه از آن جرم مستقل است و همانند جعل‌کننده قابل مجازات خواهد بود.
✅ شاکی باید با ارائه مدارک به دادسرای محل وقوع جرم یا دادسرای جرایم رایانه‌ای (در صورت جعل دیجیتال) مراجعه و شکواییه تنظیم کند.
✅ معمولاً از کارشناسی خط و امضا توسط کارشناس رسمی دادگستری استفاده می‌شود. گزارش کارشناسی یکی از مهم‌ترین ادله اثبات جعل امضا است.
✅ بله؛ جعل مدرک تحصیلی (دیپلم، لیسانس، دکترا و …) جرم محسوب می‌شود و مجازات کیفری دارد، به‌علاوه استفاده از آن برای استخدام یا ادامه تحصیل هم تبعات سنگین دارد.
✅ جعل جزو جرایم عمومی است؛ بنابراین حتی اگر شاکی گذشت کند، دادستان همچنان می‌تواند پرونده را پیگیری کند، مگر در موارد خاص.
✅ در جعل، اصل جرم تغییر یا ساخت سند است، ولی در کلاهبرداری استفاده از وسایل متقلبانه برای بردن مال دیگری. البته گاهی هر دو جرم با هم رخ می‌دهند.